0
bi dagga beyler açıklayabilirim
lazlar[16] (lazca: "lazi" (tekil) "lazepe" (çoğul); gürcüce lazi / ლაზი veya çani / ჭანი ; antik yunanca: λάσοι (lazi)[17] ya da λαζαι(laze)[18]; ermenice: çen[19]) güneybatı kafkasya ve kuzeydoğu anadolu'da tarih boyunca varlığı bilinen bir etnik güney kafkasyalı halktır.
lazca konuşan halk, türkiye'nin kuzeydoğusunda, -tarihte lazistan olarak adlandırılan- doğu karadeniz bölgesinde, artvin'in hopa (xopa), arhavi (arkabi), borçka (borçxa) ilçeleri ve rize'nin fındıklı (viǯe), ardeşen (artaşeni), pazar (atina), hemşin (vijadibi) ilçelerinde; göçmen olarak i̇kizdere'nin merkeze yakın 6 köyünde ve güneyce beldesinde 93 harbi olarak bilinen 1877-1878 osmanlı-rus savaşından dolayı batum, hopa ve arhavi'den göç ederek yerleştikleri gölcük, yalova, i̇zmit, kocaeli, sapanca, kocaali, karasu, düzce, akyazı, hendek, akçakoca, samsun, ordu, baruthane, çarşamba, vezirköprü, ladik , kavak, havza gibi yerlerde yaşamaktadırlar.
kafkasya'da gürcistan'ın acara özerk cumhuriyeti'nin batumi kentinde ve kente bağlı sarp, gonio(gönye), kahaber, thilnari gibi köylerde ve çok az da ahıska, ureki ve abhazya'da olmak üzere 5.000[12] ile 32.000[20] lazın yaşadığı tahmin edilmektedir. 19. yüzyıla kadar acara ve batum'un çevresindeki nüfusun ezici çoğunluğunu lazlar oluşturmaktaydı. ancak osmanlı-rus savaşları'nda gerek lazların osmanlı'ya yardım etmeleri, gerekse muhacirlikten dolayı bölgede laz nüfusu iyice azalmıştı. son olarak stalin'in 1949'da lazları topluca orta asya ve sibirya'ya sürmesi batum'da lazların sayısını azınlık derecesine düşürmüştür.[21].
çeşitli avrupa ülkeleri ve eski sovyetler birliği ülkelerinde (estonya, kazakistan, kırgızistan, rusya) ise ne kadar laz yaşadığına dair kesin bir veri bulunmamakla beraber 5.000[22] kadar laz yaşadığı düşünülmektedir. çünkü türkiye cumhuriyeti vatandaşı olanlar kayıtlara türk olarak geçmekte, gürcistanlı lazlar ise stalin döneminde zorunlu tehcir gereği sürüldükleri yerlerde kayıtlara gürcü olarak geçirilmektedirler.
osmanlılar lazluk'a (laz yurdu) girdikten sonra süreç içinde i̇slam dinini benimsemişlerdir. buna rağmen ortodoks dininden dönmek istemeyen lazlar, kilise ve ibadet dili de olan yunancayı benimseyerek osmanlı tahrir defterlerine ya "rum" olarak geçirildiklerinden rumlaştılar ya da lazistan'dan göç edip i̇ç gürcistan'a sığındığından dolayı kartvelileştiler.[23]
1810 yılında tüm lazistan sancağı'nın nüfusu 600.000'den fazla iken bunun 400.000'i osmanlı'nın iskan politikaları yüzünden yurtlarından sürüldü. 1900'lere gelindiğinde ancak 200,000 kadar insan otokton yerinde kaldı.[23]
1935 nüfus sayımında "i̇slâm azınlık dilleri" altında 72,000 kişi lazca konuştuğunu belirtmişti. bu da o zamanki türkiye'nin %0,53'ünü oluşturmaktaydı.1975 türkiye köy sayımında doğu karadeniz bölgesinde yaklaşık 90.000 kişi, batı karadeniz bölgesinde 25.000 kişi[24] milliyet gazetesinin konda'ya yaptırdığı ankete göre türkiye halkının %0,28'i[25] kendini laz olarak tanımlamış ve 220 bin kişinin laz olabileceği tahmin edilmiştir.[26][27
Tümünü Göster
