hayat umutla başlar

Gönüllü kemik iliği vericisi nasıl olunur? Kan bağışçılarında beklendiği gibi vericinin sağlık durumunun iyi olması gereklidir. Özellikle bulaşıcı hastalık, bağışıklık sistemi hastalıklarına sahip olmaması ve 18-50 yaş arasında olması gerekmektedir.
1. Gönüllü vericiden kayıt sırasında talep edilenler:
• 5mllik küçük bir tüp kan örneği alınır.(Tıpkı herhangi bir kan tahlilinde olduğu gibi).
• Kemik iliği/Kök Hücre Bağış Formu doldurulur. Vericinin kanı incelendikten (hastalar ile uyumu belirleyecek testler) sonra kişi kemik iliği bankası gönüllü vericisi olarak kaydedilecektir.
2. Gönüllü verici kaydı bulunan kişinin bir hastayla uyumlu bulunması durumunda:Gönüllü verici kaydı bulunan kişinin doku grupları bilgisayar ortamında bir hastanınki ile uyumlu bulunduğu zaman Kemik iliği Bankamıza daha ileri tetkik için çağırılır. Bu ileri tetkiklerin yapılmasının nedeni o hasta için birden fazla uyumlu verici varsa, aralarından en uyumlusunu belirleyebilmektir.
3. Kemik iliği / kök hücresi tanımı:
Kemik iliği / kök hücresi kan hücrelerini, ki alyuvar, akyuvar ve trombositler olarak tanınır, üreten bir dokudur. Kan hücreleri dokulara oksijen taşıyan ya da mikroplara karşı vücudu savunan ve kanamadan koruyan hücrelerdir. Kemik iliğinin çalışmaması durumunda kan hücrelerinde azalma olmakta ve hastanın hayatı tehlikeye girmektedir.
4. Kemik iliği / kök hücresi toplama yöntemleri:
Hastanın doktorları bankamıza hastalarına hangi yolu tercih ettiklerini bildireceklerdir. Ancak son karar sizindir. Bu nedenle kemik iliği ya da kök hücrelere nasıl ulaşıldığını öğrenmeniz gereklidir.
• Kemik iliği alınması Ameliyathanede steril koşullarda, genel anestezi altında yapılır. Vericinin leğen kemiğinden özel iğneler aracılığı ile alınan kemik iliği bir torbaya aktarılır. Yani işlem herhangi bir operasyon ve dikiş gerektirmemektedir.
• Çevre kanından kök hücre toplanması Yukarıda tarif edilen klagib kemik iliği alım yöntemi dışında bir yöntem daha vardır. Bu yöntemde kısa süreli bir ilaç tedavisi sonrası kemik iliğindeki kanı oluşturacak hücrelerin kana geçişi artırılmaktadır. Daha sonra kan bağışı yapar gibi kemik iliği hücreleri bir makine aracılığı ile kandan toplanmaktadır. Uzun bir süredir uygulanmakta olan bu yöntemin verici için hiç bir tehlike taşımadığı belirtilmektedir.
5. Vericilerden hangi sıklıkta kemik iliği vermesi istenebilir ?
Vericinin bir kez kemik iliği verdikten sonra kemik iliği bankasında kayıtlı olarak kalması ya da kalmaması kendi seçimine bağlıdır. Bir kez bağış yaptıktan sonra yine bağış yapmanızda sağlık açısından bir sakınca yoktur.
Bazı durumlarda bağış yapılmış hastanın nakil sonrası hastalığının yetersiz düzelmesi, nüks etmesi ya da verilen hücrelerin kabaca ifade etmek gerekirse tutmaması durumunda vericiden yeniden bağış yapması rica edilebilir.
6. Gönüllü kök hücre bağışı yapmanın vericiye etkileri:
Kemik iliği alımı nedeniyle doğabilecek, iş gücünü etkileyebilecek herhangi bir sorun bildirilmemiştir. Genellikle kemik iliğinin iğnelerle alındığı bölgelerde hafif ağrılar hissedilebilir.
Vericilerin çoğu müdahaleden sonra kendilerini hastaneden hemen ayrılacak kadar iyi hissederler. Küçük bir bölümü ise ertesi gün hastaneden ayrılırlar. Vericinin kemik iliği verildikten sonra birkaç gün yoğun beden hareketleri gerektiren davranışlardan uzak durması önerilir.
7. Gönüllü verici olarak kaydı olan kişinin fikrini değiştirmesi durumunda:
Verici olarak kaydedilmiş olsa bile kimseye kemik iliği vermekonusunda baskı uygulanamaz.
Hasta ile vericisi arasında uygunluk sağlandıktan ve kesinleştikten sonra vericinin fikrini değiştirmesi hasta için ani bir yıkıma neden olacaktır. Bu durumda hastanın başka bir verici bulunamaması sebebiyle tedaviye devam edememesi ya da hayatını kaybetmesi gibi ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Prof. Dr. Mahmut Çarin
-alıntıdır-