Geçebildiğim en özet şekliyle size gerçek mevlanayı tanımanız için bu yazıyı yazacağım.

Öncelikle mevlana babası olan muhafazid Bahâeddin Veled himayesindeyken gerçek bir müslüman idi. Hatta onun bu denli çevresinin olmasının sebebi de babasından kaynaklanıyordu. Çünkü dönemin en ünlü alimlerinden birisiydi muhafazid Bahâeddin Veled. Ancak ne olduysa Şems-i Tebrizinin himayesine girdikten sonra oldu. Çünkü Şems o dönem Selçuklulara karşı moğolların anadoluya yolladığı bir ajan idi, dedesi de haşhaşinler tarikatının müridi olan bir zattır. Yani şems'in müslümanlığını tartışmaya gerek dahi yok. işte mevlananın mevlevilik akımı da bu tanışmadan sonra başladı. Çünkü Şems asıl çıkış mantalitesi yahudilikten gelen hurufiliği mevlanaya öğretmiştir. Hatta bu bilgiler o döneme kadar babasından islam ve allah sevgisi ile ilgili pek çok şey öğrenen mevlanayı o kadar ikilemde bırakmıştır ki daha sonraları mevlana Şems-i tebrizi için mevlevisinde ki bir beyitte; Onun nuru mutlaktır. Onun nuru hakkın nurundan daha fazladır. dahi diyebilecektir. Ki Şems ile tanışıklığından sonra mevlanada vuku bulan köklü değişiklikleri kendi müritleri dahi farkedecek ve sonraları şemse karşı olan ittifaka katılacaklardır. (Mevlananın oğlu Alaeddin Çelebi dahil.)

Şems ajanlığından dolayı sık sık mevlanayı terk ediyor ve moğol topraklarına geçiyordu. Mevlana bu gidişlerin asıl sebebini bilmediği için onu terketmesini önlemek adına daha evvelden Şemsin dikkatinin fazlaca olduğu kimya hatun ile evlendirdi. Ancak kimya hatunun gönlü şemste değildi. bu sebeple sık sık evden kaçıyor daha sonra bulunup geri getiriliyordu. yine böyle bir olayın ardından şems kimya hatunu döverek öldürmüştür. Bu olayın üzerine Şemsin kaçış sürecide başlamıştır. çünkü dönemin sultanı izzettin Keykavus şemsin ölüm fermanını onaylamıştır. işte tamda bu zamana denk gelir Ahi Evren ile olan düşmanlığı mevlananın çünkü o dönem izzettin Keykavusun veziri ahi evrendir (Nasreddin Hoca). Şemsi mevlana konyaya çağırır gizlice görüşürler. bu sırada Mevlananın oğlu Alaeddin Çelebi şemsi ihbar ederek (Alaeddin çelebi kimya hatunu sevmekteydi, öldürülmesinden sonra tüm ipleri kopmuştur hem babası hemde şems ile) bu ihbar üzerine yedi kişi görüşelecek yerde pusuya yatarak bekler ve şems geldiğinde onu öldürüp bir kuyuya atarlar. Bu ölüm mevlanayı derinden etkiler ve büyük mücadelede başlar. Bir yanda selçuklu devlet, ahi evren, oğlu ve şemsin ölümüne sebep olan kişiler. Diğer yanda mevlana ve moğollar.

Devdıbını, ilgiye göre yazacağım. özet haliyle bile çok uzun bir meseledir çünkü bu konu.