"Bir gün Şeyh Ebû Said-i Ebü'l-Hayr (rahmetullahi aleyh) sofilerle beraber gidiyordu. Bir ara, lâğım kuyusunu temizlemekle uğraşanların yanından geçiyorlardı. Yol necasetlenmiş, etraf pislik içerisinde idi. Sofiler burunlarını tutup, hepsi bir tarafa kaçtılar. şeyh, olduğu yerde durdu ve şöyle söyledi: «Ey insanlar, bakınız bu pislikler bana ne söylüyor. Diyorlar ki, dün pazarda (nefis ve leziz yiyecekler eklinde) idik. Hepiniz bizi ele geçirmek için. keselerinizi boşaltmıştınız. Bir geceden fazla sizinle kalmadık. Bu hâle geldik! Bizim mi sizden, yoksa sizin mi bizden kaçmanız yakışır?»."*

şeyhler kendi düşüncelerini olduğu gibi söyleyemezler. illa otu taku konuşturmaları gerekir. mecaz değil ciddi ciddi tak konuşuyor tabi yalnızca şeyhimizle. ilkel insanın göz açıp kapayıncaya kadar bir hayvana dönüşüp yine göz açıp kapayıncaya kadar insana dönüşebileceği inancı hiç tereddütsüz ilkel kabilelerce kabul görüyor. ilkel kabilelerin en temel özelliklerinden birisi bu. islamın geleneğinde de cansız varlıkların konuşması, hal dilinden bir şey söylemesi oldukça doğal. müslümanlar tarafından hiç bir sorun yokmuş gibi lanse ediliyor.

benden tavsiye; eğer antropolog, sosyolog değilseniz islam inancını taşıyan ve islam kültürünü yaşayanlardan uzak durun. modernlikten sapına kadar uzaklar. aşağılamayın ama cidden konuşmaya gerek yok, aranızda kültür ve bilgi açısından uçurumlar var.

peşinen edebiyat bu diyenlere gelsin: cidden rasyonel insanlarsınız. bu beni çok mutlu ediyor fakat sizin keyfinize göre koskoca 1.500 yıllık gelenek, kültür eğilip bükülecek değil. adamların anlayışı böyle işte. çarpıtmaya modern bakış açısını eskinin üzerine örüp gerçeği saptırmaya kimsenin hakkı yok.