Öncelikle eğitime ve bilime önem. ingiltere cambrigde üniversitesini 1209 gibi kurmuş
Oxford 1100 leri buluyor. Mesela osmanlının böyle bir kurumu yoktur endülüs biraz var ama o da bilim adamı çıkartmak için değil.

2- ingiltere 1600lerde royal society’i kurmuş. ingiltere kraliyet bilimler akademisi buranın amacı ülkedeki tüm bilim adamlarını tek çatı altına alıp beraber çalışma yapmalarını sağlamak ve ülke bilimine katkıda bulunmaları istenmesi. En önemli üyeleri isaac newton’dur bu adamı bilmeyen yok zaten amk neyse.
Bizim osmanlı ne yapmış bakın 1500-1600 osmanlının en güçlü olduğu zamanlar. Takiyuddin efendi diye bir gökbilimci bu adam tycho brahe gibi dönemin en önemli astrofizikçisi gösterilmiş. gözlemevi açılmış yaklaşık olarak 1500 lerde daha sonra ne mi olmuş. Şeyhülislam Kadızâde'nin "Gözlemevleri Bulundukları Ülkeleri Felakete Sürükler" şeklindeki fetvası üzerine 1580'de yıkılmış ve bu olaydan beş yıl sonra da Takiyüddin ölmüştür.

3) zaten osmanlı er ya da geç geri kalacaktı bunun için bir şey lazımdı onu da james watt yaptı ve buharlı motoru tasarladı.

Yani arkadaşlar demem o ki osmanlı hanedanı akıllı davransaymış ingiltere kraliyet ailesindeki taşşak şimdi onlarda olurmuş.