Rus edebiyatının kilit isimlerinden biri olan, roman ve oyunlarıyla adından sıkça kez söz ettiren Nikolay Gogol’un 1841 yılında yayımladığı Ölü Canlar adlı romanı hakkındaki naçizane düşüncelerim şu şekildedir:

- Nikolay Gogol, Ölü Canlar adlı eserini toplam 3 cilt üzerinden oluşturmak istemiştir, fakat bunu başaramayıp sadece ilk cildini yayımlayabilmiştir. Gogol’a romanın konusunu ise Puşkin önermiştir. Ayrıca bu roman, Dante’nin ilahi Komedyası’na nazire edilerek kaleme alınmıştır. Olay örgüsü içerisinde; serflik sistemi, devlet yönetimindeki adaletsizlikler ve 19. yüzyıl Rusya’sının toplumsal düzeni anlatılmaktadır.

- Başkahramanımız Pavel ivanoviç Çiçikov; kompliman yapmayı ve söz oyunlarıyla insanların gönüllerine nüfuz etmeyi pekiyi bilen, çokbilmişlik ederek ve her söze karışarak kendine çeşitli ortamlarda saygınlık kazandırmayı başarmış bir hırsızdır. Pavel ivanoviç Çiçikov, serflik düzeninin hüküm sürdüğü 19. yüzyıl Rusya’sında çeşitli toprak ağalarını ziyaret edip onlarla ahbaplık kurmaya çalışmakta ve o kişilerden ‘’ölü canlar’’ satın almaya çalışarak kendini usulsüz yollarla nüfuzlu bir kişi haline getirme uğraşındadır. Çiftlik beyi olmanın hayaliyle ölüp bitmekte olan Pavel ivanoviç Çiçikov, bu tasarısını gerçekleştirebilmek için çeşitli dümenlere başvuracaktır.

- Nikolay Gogol, olay örgüsünde dönemsel olarak yer alan her kahramanın rolünü ve mizacını iyisiyle kötüsüyle anlatarak başkahramanımız Pavel ivanoviç Çiçikov’un başına gelen veya gelecek olan hadiseler hakkında biz okuyuculara ön bilgi vermektedir. Bu durum yer yer sıkıcı bir hâl alsa da metnin akıcılığına ve anlaşılırlığına zarar vermemektedir.

Ölü Canlar romanından alıntılar:

● Toplumdan uzak bir yaşam sürmekten, doğayı doya doya incelemekten, iyi bir kitap okumaktan daha güzel ne vardır şu yeryüzünde?

● insan bir işi kafasına koydu mu, amacına ulaşmak için rüzgârmış, bataklıkmış demeden işin peşinden koşmalı ve her türlü güçlüğü yenmelidir.

● insanlar bugün ruhsal varlıklarını zenginleştirmeyi düşünecek yerde, öte dünyayı düşünecek yerde; bu dünyada zengin olmak için birbirlerini paralıyorlar!