özet geçmem için yalvaracaksiniz

bayıldım. özellikle şu bölümü çok ilgimi çekti.

1 proton ve 1 elektrondan oluşan hidrojen atomu, basit atomik yapısı, ışık emilim ve yayma spekturumu sayesinde atomik yapının geliştirilmesinde önemli rol oynamıştır. hidrojen molekülünün ve ona karşılık gelen h2+ katyonu basit yapısı kimyasal bağların doğası hakkında önemli bilgiler vermiş, bunu 1920'li yıllların ortalarında hidrojen atomunun kuantum mekaniği uygulaması izlemiştir.
evrende hidrojen [değiştir]

hidrojen evrenin kütlece %75'ini, atom sayıca %90'nı oluşturur ve bu oranlarıyla evrende en çok bulunan elementtir. bu element yıldızlarda, dev gaz gezegenlerinde büyük miktarda bulunur. moleküler hidrojen bulutları yıldızların oluşumuyla bağlantılıdır. hidrojen yıldızların proton-proton nükleer füzyon reaksiyonuyla enerji üretmesinde önemli rol oynar.

evrende hidrojen atomik ya da plazma halinde bulunur. plasma hali atomik halinden oldukça farklıdır. bu halde hidrojen elektronu ve protonu bağlı değildir ve bu oldukça yüksek elektrik iletkenliği ve ışık yayılımına (güneş ve diğer yıldızlar ışık yayar) sahiptir. yüklü partiküller elektrik ve manyetik alanlarda oldukça etkilenirler. mesala, güneş rüzgarında dünyanın magnetospheri ile etkileşerek birkeland akımları ve auroraya yol açarlar. uzayda hidrojen nötral atomik halde bulunur.

normal şartlar altında hidrojen biatomik gaz (h2) halinde bulunur. hafifliği nedeniyle diğer daha ağır gazlara göre yerçekimi kuvvetinden kolayca kurtulur. bu nedenle dünya atmosferinde hidrojen gazı oranı oldukça düşüktür (hacimce 1 ppm). hidrojen atomu ve h2 molekülü uzayda bolca bulunduğu halde dünya da bunların üretimi ve saflaştırılması oldukça güçtür. bütün bunlara rağmen hidrojen dünyada en çok bulunan üçüncü elementtir. yeryüzündeki hidrojen su, hidrokarbonlar gibi kimyasal bileşiklerin içinde bulunur. hidrojen gazı bazı bakteri ve algae tarafından üretilir. günümüzde methan gazı önemi artan bir hidrojen kaynağıdır.
hidrojenin doğada üç izotopu vardır. bunlar 1h, 2h, ve 3h. oldukça kararsız diğer izotoplar (4h - 7h) laboratuar koşullarında sentezlenmiştir.

• 1h %99.98 ile hidrojenin doğada en çok bulunan izotopudur. bu izotop çekirdeğinde yanlızca bir proton içerdiğinden protium denilmiştir.
• 2h `hidrojenin diğer kararlı izotopudur. döteryum olarak da bilinir. çekirdeğinde 1 proton ve 1 nötron içerir. deuterium yeryüzündeki hidrojenin %0.0184'nü oluşturur. radyoaktif değildir ve belirgin bir kirliliğe yol açmaz. suyun içinde hidrojen yerine deuterium bakımından zenginleştirilmiş suya ağır su denir. deuterium ve bileşikleri kimyasal reaksiyonlarda radyoaktif olmayan etiketlemelerde ve 1h-nmr da çözücü olarak kullanılır. ağır su nükleer reaktörlerde nötron kontrolü ve soğutucu olarak kullanılır. deuterium ayrıca ticari çekirdek füzyonda olası yakıttır.
• 3h ayrıca tritium olarak da bilinir. çekirdeğinde 2 nötron ve 1 proton içerir. radyoaktiftir ve 12.32 yıl yarı hayatıyla beta bozunmasıyla helyum-3 e dönüşür. az miktarda trityum cosmik ışınların atmosferik gazlarla etkileşmesi sonucu ortaya çıkar. ayrıca nükleer silah testlerinde de havaya salınır. tritium kimya da ve biolojide radyoetiketleme deneylerinde kullanılır.