insanları Allah yolundan alıkoymak için şeytan ve yarenleri her devirde, Hak din islâm'ı perdeleyecek yeni fikirler ortaya çıkarmışlardır. Bu fikirler o çağdaki müminlerin zaafiyetleri baz alınarak kurulmuştur. Böylece küfrün evrimi denilen olgu doğmuştur.

KÜFRÜN EVRiMi
Putperestlik (paganizm)
Şirk (politeizm)
Felsefi Şirk (panteizm)
Dehrilik (materyalizm)
Mülhidlik (ateizm)
Nefsperestlik (egoizm)

KÜFRÜN ARA GEÇiŞ FORMLARI
Mistisizm; Paganizmden politeizme geçerken.
Hermetizm; Politeizmden panteizme geçerken.
Rasyonalizm; panteizmden materyalizme geçerken.
Hümanizm; materyalizmden ateizme geçerken.
Pragmatizm; ateizmden egoizme geçerken.

ARA FORMLAR NASIL ÇIKTI
Pragmatizm postmodernizmden doğdu
Hümanizm modernizmden doğdu
Rasyonalizm felsefeden doğdu
Hermetizm hellenizmden doğdu
Mistisizm doğu irfan geleneğinden doğdu