sanat

sevgili okur.
sen beni bilirsin, ben seni bilirim. hatta ben senin ciğerini bilirim. o yüzden sana hiç zütüm başım oynamadı. neye inanıyorsam dosdoğru onu söyledim. amma ve lakin şimdi yazacaklarımı yazmak konusunda çok uzun süre düşünmek zorunda kaldım. zira benim de herkes gibi bazı hassasiyetlerim var. yumuşak bir karnım var. bu sanat denen kavram üzerine bitmek tükenmek bilmez bir tutkum var. benim için böylesi büyük olan bu arzu nesnesini doğru anlatamamaktan ziyadesiyle korktum. halen de korkmaktayım.

çünkü yazmak başka şeye benzemez. daha önce de belirttiğim üzere kelimeler yetersiz, sağlıksız, kerbin tuğlalar gibidirler. yeterli özenle yerleştirilmezlerse bir gece ansızın tepenize yıkılırlar. bazen okurlar bana ulaşmasını istedikleri bir kaç cümleyi oradan buradan bir şekilde bana yolluyorlar. çoğunlukla da pür dikkat ne dediklerini anlamaya çalışıyorum. olumsuz eleştirileri bir kenara koyarsak bir kısım okur da bendeki maharetin sebebini sorguluyor. bu yazsının içinde olmasını istediğim için buna da değineceğim. eğer yazdıklarımda işe yarar bir şey varsa bunun sebebi yazmadıklarımdır. öyle havalı olsun diye söylemedim bunu. ben bir yazıyı fiilen yazmaya başladığımda çoktan yazıyı tamamlamış oluyorum. yeteri kadar içime sindirdikten ve bir şey anlattığıma kendimi ikna ettikten sonra kağıda, bilgisayara aktarıyorum.

bunu neden anlattım peki. çünkü sanat konusuna gelince iş pek öyle olmadı. çok uzun bir süredir bir sanat objesinin bende yarattığı heyecanı detaylıca analiz etmeye çalışıyorum. egom ile sanat arasındaki çıkar ilişkilerini elemine etmeye çalışıyorum. kusursuz, saf, içinde riya olmayan arzuyu damıtmaya çalışıyorum ama olmuyor. yani bu sefer yazı tamamlanmıyor sayın okur. bir yanlış anlaşılması muhtemel konuyu da hemen bertaraf etmek isterim. bu yazının amacı sanatçıyı övmek değildir asla. amacım sanatı halktan, insandan, evrenden uzaklaştırıp, elitleştirip, ulaşılmaz hale getirmeye çalışanları tefe koymaktır. en büyük sanatçıların, sanatı en iyi hissedenler olmaktan başka kimse olmadıklarını haykırmaktır. dünyanın en iyi sanatçısı olmak için saf niyetten öte başka bir ham maddeye ihtiyacınız olmadığını çığırmaktır. sanatı ürün haline getiren. sanatı galerilere, sergilere, kitaplara, salonlara hapsetmek isteyen iktisada gibtir çekmektir amacım.

bir kısımınızın fark edebileceği üzere demin bir insanın yapabileceğini düşündüğüm en geniş sanat tanımını da yaptım. "sanat niyettir." yani gecelerce kıvranarak ortaya koyabildiğim en duru tanım bu. sanat yapma niyetiyle, sadece arzuyla oluşan her düşünce sanattır. öyle ki bu düşünce fizik dünyada hiç bir forma bürünmese bile sanattır. yazılmamış ama düşünülmüş bir kitap sanattır. bir heykel sanatçısının yontmadığı taşa bakarken kurduğu hayal sanattır. ajdar eğer o şarkıları sanat niyetiyle yapıyorsa bence sonuna kadar sanattır. buradan nereye varmak gerekir peki derseniz. bence şuna varmak lazım. sanat çoğumuza öğretildiğinin aksine bir hobi değildir. sanat onun eğitimini alan bir kesimin oyuncağı değildir, sanat yetenekli insanların çok para kazanmak için ürettiği ürünlerin katalizörü değildir. aksine sanat evrenin lenf bezlerinde akan, var edenin niyetidir. o niyete paralel ivmelenen herkesin saf varoluşa övgüye ulaşacağı aşikardır.

fena kafa gibtiğimin farkındayım lakin işin ciddiyetini baştan söyledim. bu konu bence sululuğu ve aptallığı kaldırmaz. bana deseler ki limon bu evrenle ilgili neyden eminsin derim ki sanattan eminim dıbına koyayım. ama size sanat tarihi dersinde öğretilen sanattan değil elbette. konservatuar diye gittiğiniz yerlerde, klagib eserleri tekrar etmek için gerekli teknik bilgiden öte bir kavramı öğretme ideali olmayan insanların bahsettiği sanattan da değil.

inandığım sanat ona ulaşanı sınırsız ve çoskun haz ile ödüllendiren ama o haz için değil insanın elyaf yönü o olduğu için koşulan pınarbaşı canım benim. (elyaf yönü ağaçlarda bulunur genelde ne demek olduğunu arayın bulun. sözlükte bile yokmuş anasını satayım) ben şahsen büyük sanatçıların sanatını fizik dünyaya aksettirirken yüzlerinde oluşan o huşuyu buna bağlıyorum. erkan oğur'un gitarını çalarken suratında beliren rahatlamayı karıştığı yüce niyete teslim oluşuna yakıştırıyorum. insanın kendi niyetini evrenin niyetine paralel bir frekansa taşımasının yarattığı tamamlanmışlık hissine bağlıyorum. bir insanın her ne yaparsa yapsın bu niyete yaklaştığı oranda mutlu olabileceğine inanıyorum. azıcık yavşak bir adam olsam kişisel gelişim ayağına bu yaklaşımımı milyonlarca liraya satabileceğime inanıyorum.

"evrenin niyetine yaklaşarak mutlu olmanın yolları" limon kimyon zorro. satmazsa adam değilim.

ama meselem cidden bu değil. hissettiklerimi bilen bir kesim beni anlayacaktır. bazen bir heykele bakarken onu düşünen insanın heyecanına kapılıyorum gözlerim doluyor. yahut;

"ne yanar kimse bana ateş dilden özge
ne açar kimse kapım bad-ı sabahtan gayrı" * *

diyen iki dize okuyorum. ya da daha da beteri;

"belâ dildendir
ol dildâr elinden dâdımız yoktur.
gönüldendir şikâyet,
kimseden feryâdımız yoktur."*

diyen bir şiir okuyorum. elim ayağım boşalıyor. şunu yazacak kadar niyetini temizlemiş bir sanatçının ulaşacağı dinginliğe gıpta ediyorum. tüm sanat dallarının aynı niyeti ifade etmenin farklı şekilleri olduğunu görüyorum. bernini'nin*1625 yılında yaptığı apollon et daphné heykeliyle, bahçada yeşil çınar türküsü aynı saf duygunun ürünüdür diyorum. bizi dünyevi arzularımızdan uzaklaştıran her şeyin bizi gerçek olana yaklaştıracağını söylüyorum. kulağın dibinde çalınan klagib kemençe sesinin de insanın gerçeğe ulaşma çabasına yardımcı olduğunu söyleyebilirim.

bahçelerde gül varı
var git ellerin yari
sen bana yar olmazsın
yüzüme gülme bari

vay anam vay be. biz de şiir yazıyoruz diye çırpınıyoruz. bir gün bunun yarısı kadar niyete yaklaşan bir şiir yazarsam sallanan sandalyemde güneşi seyrederek ölene kadar mutlu yaşayabilirim.

tatmin edici uyaranların en doyurucusu, var olan her şeye en çok yakışan, evrenin maddi formunu anlamlı kılan sanata saygılarımla.

ekler;
gian lorenzo bernini - apollon et daphné, 1622-1625
kardeş türküler/erkan oğur - bahçada yeşil çınar
nur yoldas-defter-i divanimiz
nilay kütük - nihavent klagib kemençe taksîmi
incesaz - yalnız benim ol (güfte mustafa nafiz ırmak, beste selahattin pınar)

not: üsttekini okumadan linklere tıklayanların amı tıkanıyormuş/gibi düşüyormuş.