rbilhassa michael shermer'ın "the skeptic encyclopedia of pseudoscience"ında (abc-clio, 2002) yer alan makalede chris duva'nın kapsamlı bir şekilde analiz ettiği "anomalous psychological experinces" yani "anormal pgibolojik/zihinsel deneyimler" olgusunda da dillendiğince, lucid dreaming'in, evvelce bahsettiğim "lucid dreaming'in öz-farkındalığın (self-awareness) bulunduğu/yerleşik olduğu beynin alın lobunun ön kısmındaki (kısaca prefrontal cortex) işlev bozukluğundan kaynaklandığı... " minvalindeki açıklamaya ek olarak, "normal işleyişten sapma" olarak değerlendirebileceğimiz (ki ben "normal"i de tartışmaya açarım, o ayrı) kimi zihnî deneyimlerin de bu olgunun nedeni olabileceği söylenebilir. başka deyişle, beynin ilgili lobunun söz konusu kısmındaki fizikî hasar gibi, zihnî deneyimler de bu olguya sebep olabilir.
ilkinden kısa da olsa bahsettiğimize göre, şimdi ikincisine bakalım. burada bilhassa dikkatimi çeken ise, ilkin chris duva'nın cardena, lynn ve krippner'den hareketle dile getirdiği bu lucid dreaming olayını deneyimleyenlerin kendi durumlarını doğa-üstü (super-natural) ve köken bakımından olağan-üstü (paranormal) değerlendirmedikleridir, anlaşılıyor ki, bu zihnî ve fizikî rahatsızlığı fasulye gibi nimetten sayıldığına ancak ismini vermek istemediğim ülkelerde rastlanıyor, bir tür klasman atlatıcı olarak değerlendirilmesi, belki de başka bir pgibolojik analize tabî tutulmalı, dikkatimi çektiği için vurgulayayım dedim, zira "bana göster kim bunu super-natural görüyor ki?" derseniz, bizzat tanıdığım ve utanmadan beni her gördüğünde selam veren (karaktersiz dreamingçi hasta!) birkaç zatın adını verebilirim, ki bu bana yakışmaz.
tekrar konuya dönüyorum. chris duva, ilgili analizinde, reed'den hareketle, anormal zihnî/pgibolojik deneyimlerin spesifik olmayan ya da kaynağı belirsiz atipik mental fenomenlerle kendini gösterdiğini dile getirir, söz konusu deneyimler içinde sanrılar (hallucinations), zamanda distorsiyon/çarpıklık, duygusal reaksiyonda artış ve hislerde, idrakte, anımsamada veyahut dikkatte değişim vardır. neticede bu tarz zihnî sapmadan mustarip bireylerde (örneğin uçan adam sabri, ajdar anık vb.) kendilerini doğa-üstü ve paranormal yetilerin belirdiğini düşünme eğilimi kaçınılmaz olur, çünkü yorumladıkları madde âlemi, aslında onların, sapma yaşamamış zihinlerinde kurgulayabilecekleri ya da deneyimleyebilecekleri bir âlem olmaktan çıkar, bu yüzden kurgulamalarına gerek kalmadan deneyimledikleri bu âlem, onların nezdinde, birtakım doğa-üstü ve paranormal eklemelerden meydana gelir, bu yüzden kendilerinin "peygamber", "seçilmiş", "özel" kişiler olduklarını da düşünebilirler.
chris duva'nın da bildirdiği gibi, "sapma" yaşayan zihinlerin bu deneyimleri içinde uzaylı ziyaretleri ve uzaylılar tarafından kaçırılma, ölüme-yakın deneyimler (near-death experiences= ndes), beden-dışı deneyimler (obes), anormal iyileştiricilik/şifacılık, geçmiş-yaşam / reenkarnasyon deneyimleri (bkz:
#17187994), mistik deneyimler, psychokinesis, olağan-dışı algılama (extrasensory perception= esp), deja vu ve önsezi (precognition) gibi ruha/zihne ilişkin fenomenler (psi-related phenomena) bulunur. yazarında aktardığı üzere elimizdeki pgiboloji külliyatı yaygınlıkla "birleşik hisi" (synesthesia) ve bu başlıkta incelenen lucid dreaming'i de bu deneyimler içinde sayar, ancak yukarıda da dediğim gibi, bu iki deneyimden özellikle de bu başlıkta inceleneni deneyimleyenler (söz konusu ülkedeki denyolar dışında) uçan adam sabri gibi bir super-natural olduklarını/sergilediklerini düşünmez, sadece rüyalarını yönlendirdiklerini düşünürler (bunun fizikî hasardan kaynaklandığını düşündüğümde, öksürük şurubuyla kafa bulan tiplerin heyecanını anımsamıyor değilim).
diğer pgibolojik/zihnî unsurları bir kenara koyup başlıktaki olguyu ele aldığımızda, yine aynı yazar, gece kasılmalarında olduğu gibi, obes, ndes, lucid dreaming ve psi-related fenomenlerde stres olgusunu ön plana çıkarır. "yine mi stres!" dediğini duyar gibiyim, ancak bu en az prefrontal cortexteki fizikî hasar kadar ciddiye alınması gereken bir unsur. zira bu deneyimi yaşayan kişilerin içinde yaşadığı kültür/din ortdıbının ve genetik veya değil, bir şekilde kendini gösteren ailevî faktörlerin yazarın bahsettiği türden zihnî sapmaya yol açtığını düşünmek yersiz değildir, zira uzaylılar tarafından kaçırılmanın pgibopatolojisi başlığında da kabaca üzerinde durduğum gibi (bakz. #14604432, #15198705, #15233964), kimi uzmanlara göre, geçmişte yaşanmış ya da bugün yaşanmakta olan (deneyimlenen) bir olayın insan zihninde bıraktığı tesir o denli büyüktür ki, mevcut olayın yorumu konusunda kişi ziyadesiyle olan biteni çarpıtmaya meyilli olabilir. o başlıktaki örneğimizle söylersek, küçükken güvendiği birinin (aileden biri veya aileye yakın biri) tacizine uğrayan biri, yaşı ilerledikçe hayâl meyal hatırladığı o anı uzaylılar tarafından kaçırılma şeklinde yorumlayabilir, nitekim kimi denekler/uzaylılar tarafından kaçırıldığını iddia edenlerin önemli bir kısmının böyle bir deneyim yaşadıkları anlaşılmıştır. kişinin kültür ortamından ve ailevî unsurlardan hareketle kendisini şartlandırması, dahası bu şartlandırmanın etkisiyle lucid dreaming de dahil olmak üzere türlü zihnî sapmalardan mustarip olması şaşırtıcı olmamalı.
yazar, benim de evvelce söylediğim gibi, beynin işleyişindeki anormalliklerin anormal zihnî deneyimlere kaynak oluşturabileceğini söylüyor, ancak bahsettiğimiz bir fizikî yapı olduğundan, zihnî anormalliği etkileyen söz konusu anormalliği de fizikî sayabiliriz. bu karaciğerdeki bir rahatsızlığın vücudun başka bir yerinde kızarıklığa sebep olması gibi bir şeydir. o halde diyebiliriz ki, aslında farklı nedenlerden ötürü olası stresi tetikleyecek olan unsur da fizikîdir, yani fizikî bir rahatsızlığa dayanır. chris duva'nın lucid dreaming ile aynı kategoriye koyduğu synesthesia ile ilgili sunduğu veri bunu açıkça ortaya koyar. buna göre, beynin belli kısımlarındaki aktiviteyi ölçen beyin resimleme tekniği (brain imaging technique= pet) göstermiştir ki, synesthete'nin (synesthesia'yı deneyimleyen kişi) beyni, tipik beyinden farklı bir işlevselliğe sahiptir. aynı durum lucid dreaming'i deneyimleyenler için de geçerlidir ve bu durum, yukarıda da belirttiğim gibi, beyindeki fizikî hasardan/olağan-dışılıktan kaynaklanır (stres söz konusu olağan-dışılığın nedeni olabilir).
chris duva çalışmasının bir yerinde benim evvelce vardığım sonuca benzer bir sonuca varıyor. diyor ki, "bilim bir kerede anlaşılamamış ama her daim açıklana-gelen fenomen örnekleriyle doludur", synesthesia ve lucid dreaming gibi deneyimler de bu örneklerden sayılabilir, uzunca bir süre nedeni anlaşılamadığı için farklı kültürlerde (şaman adetlerinde mesela) farklı kutsal ilhamlarla yorumlanabilmiş olan bu olgular artık bilhassa biyolojik unsurlar olarak bilinmekte (yorumlanmakta) ve ayıp-gayıp bilmeyen bilimin ilgili sahasında normal bir anormal olarak incelenmektedir. "naturam inspicere" denince, akla ağaçları ya da meyan köklerini incelemek gelmesin hemen, doğayla kast edilen normali barındıran sistem; bu yüzden "normal bilinirse, anormal de çözümlenebilir/öngörülebilir" diye düşünüyorlar, kimler mi düşünüyor? muhtar azaları tabi ki.
ne zaman sevilecez la