şeyh bedreddin

"balkan harbinden önceydi. dokuz yaşındaydım. dedemle, rumelinde, bir köylüye misafir olduk. köylü mavi gözlü ve bakır sakallıydı. bol kırmızıbiberli tarhana içtik. kıştı, rumelinin kuru, çok bilenmiş bir bıçak gibi keskin kışlarından biri. köyün adını hatırlayamıyorum. yalnız, yola kadar bizimle gelen jandarma, bu köyün insanlarını dünyanın en inatçı, en vergi vermez, en dik kafalı köylüleri diye anlattıydı. jandarmaya göre bunlar, ne müslüman, ne gâvurdular. belki kızılbaştılar. ama tam da kızılbaş değil.

köye girişimiz hâlâ aklımdadır. güneş battı batacak. yol don tutmuş. yolda cam parçaları gibi pırıldayan kaskatı su birikintilerinde kızıltılar. köyün karanlığa karışmaya başlayan ilk çitlerinde bizi bir köpek karşıladı. iri, alacakaranlık içinde kendi kendinden daha kocaman görünen bir köpek. havlıyordu. arabacımız dizginleri kastı. köpek atların göğüslerine doğru sıçrayıp saldırıyor.

ben, «ne oluyoruz?» diye başımı arabacının arkasından dışarı uzattım. arabacının kırbacı tutan kolu dirseğiyle yüzüme çarparak kalktı ve yılan ıslığı gibi ince bir şaklamayla köpeğin başına indi. tam bu sırada kalın bir ses duydum:

- hey. vurduğunu köylü, kendini kaymakam mı sandın?

dedem arabadan indi. köpeğin kalın sesli sahibine «merhaba» dedi. konuştular. sonra köpeğin bakır sakallı, mavi gözlü sahibi bizi evinde konuk etti.

kulağımda çocukluğumdan kalan birçok konuşmalar vardır. bunlardan çoğunun mânasını büyüdükçe anlamış, kimisine şaşmış, kimisine gülmüş, kimisine kızmışımdır. fakat çocukken yanımda büyüklerin yaptığı hiçbir konuşma mavi gözlü köylüyle dedemin o geceki konuşmaları gibi bütün hayatımın boyunca müessir olmamıştır. dedemin yumuşak, çelebice bir sesi vardı. ötekisi kalın, hırçın ve inanmış bir sesle konuşuyordu.

onun kalın sesi diyordu ki:

— hünkârın iradesi ve iranlı molla haydarın fetvasıyla serezde, çarşıda, yapraksız bir ağaç dalına asılan bedreddinin çırılçıplak ölüsü iki yana ağır ağır sallanıyordu. geceydi. çarşının köşesinden üç adam belirdi. birisinin yedeğinde kır bir at vardı. eğersiz bir at. bedreddinin asıldığı ağacın altına geldiler. soldaki pabuçlarını çıkardı. ağaca tırmandı. aşağıda kalanlar kollarını açıp beklediler. ağaca çıkan adam bedreddinin uzun ak sakalı altından ince boynuna bir yılan çevikliğiyle sarılmış olan ıslak, sabunlu ipin düğümünü kesmeğe başladı. bıçağın ucu birdenbire ipten kaydı ve ölünün uzamış boynuna saplandı. kan çıkmadı. ipi kesmekte olan delikanlı sapsarı oldu. sonra eğildi, yarayı öptü, doğruldu. bıçağı attı ve yarısından çoğu kesilen düğümü elleriyle açarak uyuyan oğlunu anasının kollarına bırakan bir baba gibi bedreddinin ölüsünü aşağıda bekleyenlerin kollarına teslim etti. onlar çıplak ölüyü çıplak atın üstüne koydular.

ağaca çıkan aşağı indi. en gençleri oydu. çıplak ölüyü taşıyan çıplak atı yedeğinde çekerek bizim köye geldi. ölüyü yamacın tepesinde karaağacın altına gömdü. ama sonra hünkâr atlıları köyü bastılar. atlılar gidince delikanlı, ölüyü karaağacın altından çıkardı. hani belki bir daha köyü basarlar da cesedi bulurlar diye. bir daha da dönmedi.

dedem soruyor:
— bunun böyle olduğuna emin misin?
— elbette. bunu bana anamın babası anlattı. ona da dedesi söylemiş. onun dedesine de dedesi. bu böyle gider...

odada bizden başka sekiz on köylü daha var. ocağın kızıla boyadığı alaca aydınlık dairenin kıyılarında oturuyorlar.

ara sıra bir ikisi kımıldanıyor ve bu alaca aydınlık dairenin içine giren elleri, yüzlerinin bir parçası, omuzlarından bir tanesi kırmızılaşıyor.

bakır sakallının sesini duyuyorum:
— o gelecek yine. çırılçıplak ağaca asılan çırılçıplak gelecek yine.

dedem gülüyor:
— sizin bu itikadınız, diyor, hırıstiyanların itikadına benziyor. onlar da, isa peygamber tekrar dünyaya gelecektir, derler. hattâ müslümanların içinde bile isa peygamberin günün birinde şamı şerifte gözükeceğine inananlar vardır.

dedemin bu sözlerine, o, birden karşılık vermiyor. kalın parmaklı elleriyle dizlerini tuta tuta, doğruluyor. şimdi bütün gövdesiyle kırmızı dairenin içindedir. yüzünü yandan görüyorum. büyük düz bir burnu var. kavga eder gibi konuşuyor:

— isa peygamberin ölüsü etiyle, kemiğiyle, sakalıyla dirilecekmiş. bu yalandır. bedreddinin ölüsü, kemiksiz, sakalsız, bıyıksız, gözün bakışı, dilin sözü, göğsün soluğu gibi dirilecek. bunu bilirim işte..
biz bedreddinin kuluyuz, ahrete, kıyamete inanmayız ki, dağılan, fena bulan bedenin yine bir araya toplanıp dirileceğine inanalım. bedreddin yine gelecek diyorsak, sözü, bakışı, soluğu bizim aramızdan çıkıp gelecektir, diyoruz.

sustu. yerine oturdu. dedem, bedreddinin geleceğine inandı mı, inanmadı mı, bilmiyorum. ben, dokuz yaşımda buna inandım, otuz bu kadar yaşımda yine inanıyorum."

nazım hikmet