uçak nasıl uçuyor

APU'lar ana motorlar gibi Mekanik özelliklere sahip otomatik çalışan gas türbinleridir.
ana motorlardan elde edilen güçle (jet tepkisi) uçağın hareketi ve uçması için gerekli güç elde edilirken, ana motorlara benzeyen APU larda ise APU'nun içerisinden elde edilen güç şaft gücüne çevrildiğinden APU'larda jet tepkisi yok denecek kadar azdır.
Jet tepkisi çok az olan bu APU'lar uçak sistemlerine elektrik ve hava temin etme görevlerini yerine getirirler.

APU'LARIN GÖREVLERi
Uçaklarda kullanılan APU'lar genel olarak motor çalıştırma, Air Condition için gerekli havayı ve uçak elektrik sistemi için gerekli elektriği temin eden gas türbin motorlardır.
APU'lar değişik uçak tiplerine göre farklı özellikler göstermektedirler.
Örneğin bir APU uçak yerde iken; motor çalıştırma ve Air Condition için gerekli havayı veya uçakta kullanılan elektriği temin etmek için, havada ise; sadece yedek elektrik kaynağı olarak kullanılabilir.
Başka bir APU yine uçak yerde iken; ana motor start'ı ve Air Condition için gerekli havayı sağlayıp, ayrıca; elektrik kaynağı olarak kullanılabilir. Havada ise kullanılamaz.
Diğer bir APU ise; uçak yerde iken; ana motor startı, Air Condition ve Anti-Ice için gerekli havayı veya elektrik sistemleri için gerekli olan elektriki gücü, havada ise; belli bir yüksekliğe kadar ana motor startı ve aırcondition için gerekli havayı veya belirli yüksekliklere kadar elektriki gücü temin edebilmektedir.

APU'LARIN UÇAKTAKi YERLERi (APU LOCATION)
APU'lar uçak tiplerine göre değişik yerlere monte edilmişlerdir.
Uçağın basınçsız bölmesine ve boylam eksenine dik olarak yerleştirilen APU'lar vardır.

APU'NUN ana KISIMLARI
APU'lar genel olarak dört kısımdan meydana gelmişlerdir. Fakat bazı uçaklarda bunlara ilaveten ayrıca bir de yük kompresörü bulunmaktadır.
a) Kompresör
b) Türbin
c) Yanma odası
d) Dişli kutusu

KOMPRESÖR
Amacı mekanik enerjiyi pneumatik enerjiye çevirmektir. Uçak tiplerine göre değişik miktarda kademelerden meydana gelmişlerdir. Her kademede impeller ve diffuser bulunur.
Birinci kademe impellerinden çıkan hava diffuserden geçerken, hızı düşer, basıncı artarak II. kademe impellerine ve oradan diffusere geçerek gerekli hava akışı sağlanır.
Kompresörler yatak ve seallere sahiptirler. Bu seallerde olabilecek kaçaklar kabinde yağ kokusunun meydana gelmesine sebep olur.

TÜRBiN
Amacı pnömatik enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürmektir. Yanma odasından çıkan gazlar, stator Nozzle'lerden geçerken hızı artar, basıncı düşer. Hızı artan gazlar türbin kanatçıklarına hızla çarparak, türbin çarkını yüksek devirle döndürerek, şaft gücünün elde edilmesini sağlayarak, eksoztan dışarı atılırlar.
Türbin elemanları yüksek sıcaklığa maruz kaldığından, özel metallerden yapılmışlardır. Bu nedenle pahalıdırlar.

YANMA ODASI
Yanma olayının oluştuğu kısımdır, ikinci kademeden gelen basınçlı hava yanma odasına gelir. Sprey halinde yakıt püskürtülür. Oluşan yakıt hava karışımı, buji vasıtasıyla ateşlenerek, yanmanın oluşması sağlanır. Yakıt kesilmediği sürece yanma olayı devam eder. Yanan gazlar, türbini çevirdikten sonra eksoztan dışarı atılır.
Yanma odasındaki hava yakıtla birleşerek, türbine gaz şeklinde yönlendirildiği gibi, ayrıca alevi ortada tutma ve soğutma görevini de yerine getirir.

YÜK KOMPRESÖRÜ
Filomuzda bulunan bazı uçaklarda bulunan yük kompresörü, yanma odasından çıkan gazlar, türbini çevirip şaft gücü elde edildiğinde, aynı şafta bağlı olan yük kompresörü de dönmeğe başlar. Kompresör kendisi için gerekli olan havayı APU'nun giriş kısmından temin eder. Yük kompresör girişinde bulunan vaneler sayesinde hava giriş miktarını değiştirerek uçağın ihtiyacı olan hava istenilen miktarda elde edilmiş olur.

DiŞLi KUTUSU
APU'dan güç alabilmemiz için çok yüksek devirle dönmesi gerekir. Türbinin döndürülmesiyle elde edilen şaft hareketi ile dişli kutusu gerekli kompanentlerin düşük devirle dönmelerini sağlayan bir dişli düzenidir.
Üzerine bağlı olan kompanentler şunlardır:
1- Starter
2- Generator
3- Yağ pompası (oil pump)
4- Yakıt control ünitesi (Fuel Control Unit)
5- Soğutma fanı (Cooling fan)
6- Centrifugal switch (85 serisi APU'larda bulunur.)

YAKIT KONTROL ÜNiTESi (Fuel Control Unit)
Dişli kutusu üzerinde bulunan unit, uçak tankından Booster'le gelen yakıtı filitreden geçirdikten sonra APU'nun ihtiyacına ve çalışma koşullarına göre ölçülü olarak yanma odasına gönderen yakıt pompasıdır.
Üzerinde sistemin düzenli ve ayarlı bir şekilde çalışmasını temin eden elemanlar mevcuttur. içinde dolaşan yakıt aynı zamanda yağlama görevini de yapar.

SOĞUTMA FANI (COOLING FAN)
Hareketini dişli kutusundan alarak API) Generator, APU yağının ve APU Kompartmanının soğutulması temin eden bir APU kompanent'idir.

CENTRIFUGAL SWITCH
85 serisi APU'larda bulunan, dişli kutusuna bağlı olan bu Switch APU devrine göre otomatik olarak çalışan bir kompanent'tir.
Devrin artması ile dışarı doğru açılan uçan ağırlıklar bir Shaft üzerinde dışarı doğru açılarak shaftı ileri doğru hareket ettirir.
Shaft'in ileri doğru hareketi ile altında bulunan 3 adet mikro Switch' lere basarak, APU'da bazı olayların meydana gelmesini temin ederler.