einstein avi öyle bir soru sorucağım ki kimse

sandalye sorunsalı:

+ sandalye ahşaptan ve diğer bir iki materyalden oluşur.
+ dolayısı ile kütle sahibidir
+ kütle ölçülebilir skaler bir büyüklüktür (kuantum mekaniğinde ayrıca bakarız tabi, orayı karıştırmayın)
+ ölçümlerin yapılması için soyut ve somut iki unsur gerekir. somut unsur ölçüm araçları, soyut unsur ise ölçüm araçlarının bir çıktı verebilmesi için gereken "farazi" bir takım standartlar ve terimlerdir.
+ bu standartlar gözlemle belirlenmiştir.
+ gözlem kavramı ise ne yazık ki kendisi tarafından teyit edilemez. edilebilir ama bu teyidin netliği ve niteliği dışarı aktarılamaz, kıyas amacıyla devreye girecek başka bir gözlem odağının yapısı alabildiğine rölatif olduğu için, bu kanıt, diğer gözlem odağının nezdinde anlam taşımaz. dolayısı ile kanıt değildir. sadece bir savdır. başka bir gözlemci, gözlemlenen şeyi teyid eder ama gözlemin kendisini yine de teyit edemez (umarım burada ne kastetmek istediğimi anlamışsınızdır)
+ sandalye dendiğinde akla gelen şey basit bir linktir. sandalyeyi sandalye yapan muhtemelen sayıca sonsuz nitelikler (o niteliklerin de daha alt niteliklerden oluşan birer semboller paketi olduğunu göz önünde bulundurursak) netliği ve kesinliği ölçülemeyen gözlem kavrdıbının ortaya attığı terimlerin üst üste binmesinin ürünü olduğundan sandalyenin sandalyeliği burada çöker.

sandalye çevremizdeki realitenin bir ürünüdür. sandalyenin kırmızılığı, sertliği, varsa tadı ve kokusu da aynı şekilde böyledir. bunların yorumundan sandalyenin işlevi ortaya çıkar ve sandalye tanımı oluşur. bu tanım yorum için gereken alt parçaların nasıl ve ne kadar ilintilendirileceğini belirlemeyi becerdiğinde elimizde bir sandalyemiz olur. ama ne yazık ki, sandalye dendiğinde ahşap, ahşap dendiğinde ağaç, ağaç dendiğinde bitki, bitki dendiğinde canlı, canlı dendiğinde organizma, organizma dendiğinde...

bu yüzden sandalyenin tam tanımı hiçbir zaman yapılamaz. tanımı yapılamadığı için niteliklerinin nasıl bir formda birleşip ilintileneceği konusu kesinlikten ve netlikten uzaklaşır. sonuçta "sandalye" dendiğinde kelimeler ve onların betimlediği 5 duyuya ait veriler çağrışır. bunların tamamı bir gerçeklik oluşturur ama hiçbir zaman burada oluşan gerçekliğin dışındaki bir referans noktasından bakılamaz. sandalye kavramı kelimeler, hisler, sesler ve görüntülerden ibarettir ve tüm bunların aslında ne olduğunu anlamak için sonsuza dek uzayıp giden başka kelimeler, sesler, hisler ve görüntüler gerekir. bu döngünün sonu olmadığı için sandalyedeki "öz"e asla yaklaşılamaz. bu durumda artık sandalye bir kenara bırakılmış ve sandalye yerine, sandalyenin sandalyeliği ve ona ait diğer ilintilerin kendi aralarındaki işteşlikleri nesne haline gelmiştir. geri dönüşü olmayan bu noktadan geri dönüp "salt olan sandalyeye" varmak imkansızdır. böyle olunca da sandalyenin varlığı ile alakalı söylenebilecek herşey, yine, devinen kavramlar havuzundaki ilintilerden yola çıkılarak yapılan esrik spekülasyonlardan öteye geçemez.

sandalye asla anlatılamaz. bunun sebebi, herkesin sandalyeden algıladığı şeyin aynı olup olmadığının bilinmemesidir. buna ilaveten sandalyenin tanımı kime sorulursa sorulsun, "salt sandalye" dışındaki herşey söylenecektir. sertlik, yumuşaklık, ısı, oturma eylemi v.s. v.s. sonuçta kişinin algıladığı bu kavramların da varlığına ait tüm delil ve nitelikler, tüm veriler yine algı düzlemindedir ve oradan kurtulmaya en çok yaklaştıkları an, farazi olan kelimeler şeklinde form bulmalarıdır. sandalye < sertlik < mukavvemet < kuvvet < eylem < hareket < durum < nitelikler arasındaki değişim < değişimin zamana göre izahı < zaman < an < algının en klüçük birimi < algı < veri < gözlemci < ben...

sandalyeyi sandalye yapan nitelikleri, sandalyeyi sandalye yapan nitelikler yapan nitelikler (burada hatalı tekrar yok, bu bir tamlama!) diye iç içe giden bu kavramlar, sandalyeden gittikçe uzaklaşır. sonuçta sandalyeye ulaşmaya çalıştığımızda asla varlığını ispat edemeyeceğimiz sözü var özü yok sonsuz sayıdaki kavramlar akışına bağlanırız. bir şeyin şeyliğini anlatan şeylerin şeyliğini anlatan... şeklindeki kısır sonsuzluktan asla tanım çıkmaz. tanımlanamayan şeyin varlığı dahil hiçbirşey net değildir.

edit: daha basit bir reddiye: orada bir sandalye yok, bir sandalye görüntüsü var. görüntünün kaynağı da gerçekten var olan bir sandalye mi bilmiyoruz. belki de çok ustaca bir çizimdir.

bitti.