entel arkadaşlara spinoza

baktım sol taşakta okumaya değer bişey yok. zaten hastayım. canım da acayip sıkılıyor. böyle durumlarda entel olurum. şimdi size bu uzun saçlı hüzünlü adamı takdim ediyorum binler. bi gün işimnize yarayabilir o yüzden özet geç bin mottosu gereği kısa keserek anlatıyorum. neyin ne zaman işinize yarayacağı da belli olmaz değil mi.

bi kere bu adam yahudi. on yedinci asırda yaşamış bir zat. hollandalı. önce sıkı bi eğitim alıyor. eğitim fazla sıkı olmuş ki cemaat bunun haham olmasını beklerken, o, 'yahudiler seçilmiş falan değildir, öbür dünya diye bişey yoktur, tanrı sizin zannetiğiniz gibi biri değildir' diye ortalık yerde ahkam kesmeye başlayınca bunu afaroz ediyorlar.

amsterdam da yaşarken sürgün ediliyor. hatta bi keresinde bıçaklanıyor da paçayı zor kurtarıyor. münzevi bi hayat yaşıyor. zaten genç yaşta da ölüyor adamcaaz.

bi kitap yazıyor ama korkudan yayınlayamıyor.
bu kitabın adı 'etika'

ekşiciler bahseder bundan ama okuyan var mı diye sorarsanız yalanını gibym dersiniz.

neyse. bu kitap metafizik, pskiloji, tanrı bilim ve daha bi çok konuyu aksiyomlarla, goemetri terimleriyle izah etmeye çalışan hayli zor bir eserdir. okuyanın kafasını skym bunu okuyan da var işte. dur bi kahve yapayım devam edecem.

peki bu herifin derdi ne, ne söylüyor diyen soran panpalar hemen cevap veriyorum.

diyo ki: yıldızlar, ağaçlar, bu mavi gök, toz bulutları, bi çilek tanesi hatta sükrü saracoğlu stadı bile tanrıdır diyor. valla abartmıyorum. adam her şey tanrıdır. tanrı da her şeydir diye yazıyor. o kadarını okudum akm.
tek bi madde vardır o da tanrıdır işte, diye yazıyor. her şeyde tanrısal bir varoluşu vardır, tanrısal bi öz.
bunun dşında, gördüğümüz şeylerin dışında bir tanrı sizin uydurmanızdır diyor. tanrı kızan, cezanlandıran, cehennemle korkutan cennetle ödüllendiren öbür dünyada ebenizi düzecek biri değildir diyor. yani onu bi insan gibi düşünmeniz aptalcadır diye yazıyor. millet de salak değil anlıyor elbette, o günün şakirtleri, bu adam paso tanrı tanrı diyo ama, tanrıyı da defterden silmiş diye düşünüyorlar.

hep öyledir zaten değil mi. herkesin kafasında bi tanrı imgesi vardır ona uymazsan senden şerefsizi olmaz.

bu adam rasyonalist düşüncenin en radikali diye bilinir. dekart amcanın beden zihin diye anlattığı ikili düşünceye itiraz eder. tek bi sonsuz akıl vardır, aslında bütün bu görünenler, o sonsuz idrakin yansımasıdır falan diye anlatır.

aslında siyasi yönü de güçlü bir düşünürdür spinoza.
devletin insanın mutluluğu için varolduğunu ve özgürlükçü bir yapısının olması gerektiğini söylemiştir.

bu adam da insanı çeken bişeyler var gerçekten. belki de bi münzevi gibi yaşamış olmasıdır bu. kıt kanaat geçindiği gerçektir. ömrünce itilip kakılmıştır bu hüzünlü adam.
neden bazı binler böyle oluyor anlamıyorum lan. bak mesela bu sözlükte am-züt muyhabbeti yapıyoruz değil mi. o herif de kapanmış odasına etika'yı yazmış. tuhaf bişeyler amk. iyi ki yazmış bence.

neyse lan. allah taksiratını affetsin oolum. işte size hiçbir yerde bulamayacağınız özet bi spinoza yazısı. ekşici binler gibi yazmadım dıbına koyyim. tevazuyla ve sevgiyle yazdım binler. sizin için, hiç tanımadığım panpalarım için. şurda burda seviyesiz olduğumuzu söyleyen dallamalara inat, bak dıbına akoduğum bi istersek böyle de muhabbet ederiz diyebilmek için
ek bilgi : bi yerde panteist diye bişey duyarsanız işte bu adam odur. yani her şey tanrıdır der panteizm.