Müsaade varsa ben de bu soruya bir cevap vermeye çalışayım. Yanlış anlamadıysam soru şu: Allah (c.c) şayet insanların sonunun ne olacağını biliyorsa neden doğrudan mükafatlandırma veya cezalandırma işlemine geçmiyor. Neden dünyada imtihan ediyor imtihanın sonu belliyse imtihan nasıl imtihan olur?
Cevap :Bir öğretmen düşünün ki, -kerametine veya ferasetine yahut bir yıl önceki tecrübesine dayanarak- A ve B adlı iki öğrencisinin yeni kayıtlarını yaparken onlara der ki; “Ben B’nin sınıfta kalacağını, A’nın da sınıfı birincilikle geçeceğini biliyorum.” demiş olsa, bu kesin bilgisine rağmen çocuklara “Madem işin sonu bellidir, okula devam etmenize gerek yok!..” şeklinde bir teklifte bulunabilir mi? Böyle bir teklif öğrenciler tarafından hoş karşılanmayacağı açıktır. Yapılacak şey, adaletin tecellisi için her iki öğrenciye de fırsat eşitliği tanımak, onlara okula devam imkânını sağlamaktır. Eğer sene sonunda sınıfta kalan öğrenci itiraz edip “Öğretmenim! Sen durumumu bildiğin için ben sınıfta kaldım.” diye bir hezeyanda bulunsa, elbette hocasının cevabı kolaydır:

“ilim sıfatı, kuvvet / kudret sıfatı gibi değildir, onun yaptırım gücü yoktur. Yani; ben bildiğim için siz sınıfta kalmadınız. Siz sınıfta kalıyor olacağınızdan ben bildim. Çünkü ilim maluma tabidir. Bir şey nasıl olacaksa, öyle bilinir. Faraza ben bilmeseydim, sen yine sınıfta kalacaktın. Çünkü bilgimle seni sınıfta kalmaya zorlamadım, bilakis herkese tanıdığım imkanları sana da tanıdım. Cehaletinin ve tembelliğinin faturasını hocaya çıkarmak büyük bir küstahlıktır…” diyecektir. Ayrıca eger esas sualin yanıtına gelecek olursak öğretmen öğrencilerine seni biliyorum sınava girmene lüzum yok sen geçtin sen kaldın gibi sınavı yapmadan sonuçları duyursaydı bu kez de öğrenciler ee bizi sınava sokmadın ki bizi değerlendiriyorsun ben sınava girseydim geçerdim diyeceklerdir. Yani insanları doğrudan cezalandırıp veya doğrudan mükafatlandırsaydı insanlar burada haksızlık olduğunu düşünürdü. Haşa Allah hüküm verenlerin en hayırlısı ve adaletlisidir. Hatta bu husus sınav yapılmış olsa bile karşı çıkanların olacağını Kuranı Kerimde şu ayetle bildirmektedir. SECDE SURESi 12. AYET Şayet (o mücrim kulları) suçlu-günahkârları, Rableri huzurunda başları öne eğilmiş olarak: “Rabbimiz (dünyada inkâr ettiğimiz her hakikati artık bizzat) gördük ve işittik; şimdi bizi (bir kere daha dünyaya) geri çevir ki salih bir amelde bulunalım, artık biz gerçekten kesin bilgiyle inananlarız” (diye yalvaracakları zamanı) bir görsen (onlar nasıl da pişman ve perişan bir durumdalardır).